Trong bối cảnh đó, việc đổi mới phương thức đối thoại giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp – đặc biệt là mở rộng kênh đối thoại trực tuyến về thuế, hải quan – được xem là yếu tố có ảnh hưởng dài hạn đến tương lai phát triển bền vững của biên mậu Việt Nam.
Hoạt động biên mậu vốn mang tính linh hoạt cao, gắn với đặc thù giao thương vùng biên và tập quán mua bán truyền thống. Tuy nhiên, khi yêu cầu hội nhập ngày càng sâu, hàng hóa biên mậu không còn đứng ngoài các tiêu chuẩn về xuất xứ, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, trị giá và nghĩa vụ thuế.
Sự đối lập giữa tập quán kinh doanh biên giới và khuôn khổ pháp lý hiện đại đã tạo ra không ít rủi ro cho doanh nghiệp: như ách tắc thông quan, tranh chấp về mã HS, đến nguy cơ truy thu thuế, xử phạt hành chính. Trong bối cảnh đó, thông tin chính sách rõ ràng, kịp thời trở thành yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp biên mậu.
Đối thoại thuế – hải quan là một trong những điểm mấu chốt giúp giảm rủi ro cho doanh nghiệp biên mậu. Các hội nghị đối thoại thuế, hải quan do VCCI và các cơ quan quản lý nhà nước tổ chức nhiều năm qua đã góp phần tháo gỡ không ít vướng mắc cho cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, với đặc thù phân tán về địa lý, phần lớn doanh nghiệp và thương nhân biên mậu khó có điều kiện tham dự trực tiếp các diễn đàn này.
Việc triển khai kênh tiếp nhận và giải đáp vướng mắc trực tuyến đã mở ra không gian đối thoại mới, phù hợp hơn với thực tiễn kinh doanh biên mậu. Doanh nghiệp có thể chủ động gửi câu hỏi về những tình huống phát sinh cụ thể tại cửa khẩu, từ phương thức xuất khẩu, hồ sơ hải quan, thuế suất áp dụng đến chính sách ưu đãi theo từng mặt hàng.
Khi quy định được làm rõ, doanh nghiệp có thể chủ động xây dựng phương án kinh doanh, hạn chế tình trạng hàng hóa bị lưu kho, chờ đợi do vướng thủ tục.
Điểm đáng chú ý là các nội dung trả lời được công khai, có dẫn chiếu căn cứ pháp lý, qua đó giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào cách hiểu “phi chính thức”, hạn chế rủi ro trong quá trình thông quan.
Từ góc độ kinh doanh, đối thoại hiệu quả đồng nghĩa với việc giảm chi phí không cần thiết đã có những tín hiệu tích cực, tác động lan tỏa đến môi trường kinh doanh vùng biên. Khi quy định được làm rõ, doanh nghiệp có thể chủ động xây dựng phương án kinh doanh, hạn chế tình trạng hàng hóa bị lưu kho, chờ đợi do vướng thủ tục.
Mặt khác, việc thống nhất cách hiểu chính sách giữa các cửa khẩu cũng góp phần tạo sân chơi bình đẳng hơn cho doanh nghiệp biên mậu. Những khác biệt trong cách áp dụng quy định – vốn là nguyên nhân gây méo mó thị trường – sẽ dần được thu hẹp khi có “chuẩn thông tin” từ cơ quan quản lý trung ương.
Về dài hạn, môi trường kinh doanh biên giới minh bạch hơn sẽ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bài bản, chuyển từ mua bán ngắn hạn sang liên kết chuỗi, nâng cao giá trị gia tăng cho hàng hóa biên mậu.
Chuyển đổi từ biên mậu truyền thống sang xuất khẩu chính ngạch là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, với nhiều doanh nghiệp nhỏ, đây vẫn là bước đi nhiều rào cản, chủ yếu đến từ thiếu thông tin và lo ngại về nghĩa vụ thuế, thủ tục.
Kênh đối thoại thuế – hải quan đóng vai trò rất quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu rõ đâu là yêu cầu bắt buộc, đâu là lộ trình có thể thực hiện từng bước. Khi ranh giới giữa biên mậu và chính ngạch được làm rõ bằng hướng dẫn cụ thể, doanh nghiệp sẽ có thêm cơ sở để tái cấu trúc hoạt động, mở rộng thị trường một cách bền vững.
Đối với biên mậu Việt Nam, đối thoại Thuế – Hải quan không chỉ dừng lại ở việc giải đáp vướng mắc, mà còn là kênh phản hồi quan trọng để chính sách tiệm cận hơn với thực tiễn kinh doanh vùng biên trong tương lai. Một cơ chế đối thoại thường xuyên, đa kênh và có chiều sâu sẽ giúp giảm sự chênh lệch giữa quy định và thực thi, từ đó tạo nền tảng cho biên mậu phát triển ổn định, minh bạch.
Trong bối cảnh cạnh tranh khu vực ngày càng gay gắt, việc xây dựng một môi trường kinh doanh biên mậu có khả năng dự báo, chi phí tuân thủ hợp lý và thông tin chính sách rõ ràng sẽ là yếu tố then chốt để biên mậu Việt Nam không chỉ duy trì vai trò truyền thống, mà còn từng bước nâng cấp, hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực.
Giang Thanh